رفتار شناسی امام علی(ع) در آیینه تاریخ (کتاب)

«رفتار شناسی امام علی(ع) در آیینه تاریخ» عنوان ترجمه کتاب «الإمام علی فی رویة النهج و روایة التاریخ» نوشته ابراهیم بیضون از محققان معاصر است. مؤلف در نظر دارد با نگاهى به گزارش‌هاى تاریخى و همچنین شیوه رفتارى و گفتارى حضرت على (علیه‌السلام) ابعادى تازه از زندگى آن حضرت را بررسى و ارائه نماید. این کتاب در سال ۱۹۹۹ میلادى منتشر شده و عکس العمل هایى در پى داشته است. برخى آن را متعصبانه و طرفدارانه تلقى کرده و ناسازگار با یک بحث علمى‌ دانسته‌اند. عده اى هم شخصیت و قداست امام علی‌ (علیه‌السلام) را مناسب با تحلیل تاریخى ندانسته و این اثر را از این منظر مشکل دانسته‌اند.

انگیزه نگارش

نویسنده در مقدمه تذکر مى دهد که مطالعات نهج البلاغه او را به تحقیق در این موضوع و زندگى امام علی‌ علیه‌السلام علاقمند کرده و خواسته است کتابى پدید آورد که نظریه نهج البلاغه با روایت تاریخ را در کنار هم قرار دهد تا به تکمیل یکدیگر بپردازند. وى مى نویسد تحقیقاتى که تاکنون انجام شده است، یا امام را در قالب خلفا بررسى کرده، یا گفتمان مذهبى بر آن غالب است و فریفته شخصیت استثنائى او شده‌اند.

مؤلف هدف خود را بررسى تاریخى رویدادهاى دوران امام با نگاهى علمى و همراه با تحلیل داده هاى تاریخى مى داند. وى کوشیده است ابعادى از زندگى آن حضرت را مورد توجه قرار دهد که تاکنون کمتر به آن توجه شده است. پاى بندى به مستتندات تاریخى همراه با نگرش جامعه شناسانه مؤلف، به اثرش قوت بخشیده است و طبعاً نباید آن را اثرى دینى یا بحثى در امامت تلقى کرد.

تذکر این نکته هم لازم است که واژه «نهج» در عنوان اثر و در متن کتاب به دو معنا به کار رفته که یکى معناى لغوى آن یعنى شیوه و روش است و دیگرى منظور نهج البلاغه است. گاه هم مؤلف هر دو معنا را از این کلمه در نظر گرفته است.

محتواى کتاب

ابراهیم بیضون کتاب خود را در چهار فصل تنظیم کرده و به ترتیب از: دوران پیامبر و خلفا، دوران خلافت، نماى حکومت و اندیشه سیاسى و در فصل چهارم از شخصیت عبدالله ابن سبا و ارتباط آن با عمار یاسر سخن مى گوید. منابع مؤلف غالباً منابع دست اول تاریخی است.

ترجمه کتاب

ترجمه این اثر با نام «رفتار شناسى امام على در آیینه تاریخ» توسط على اصغر محمدى سیجانى منتشر شده است.

منابع

• ویکی نور